Benim gibi Kral Übü ile tanışmakta bunca geç kaldıysanız daha fazla vakit kaybetmeyin derim:)
Kral Übü'yle dolayısıyla Alfred Jarry ile tanışmama vesile Nazlı Eray'dır. 'Elyazması Rüyalar' kitabında oldukça fazla bahsi geçince çok meraklanıp hemen edinip okumak istemiştim. Elyazması Rüyalar kitabı paylaşımıma buradan ulaşabilirsiniz.
Kitabı Eganba alışverişimde aldım. Buradan bakabilirsiniz.
Alışverişimin videolu anlatımını da Youtube kanalımdan: şuradan izleyebilirsiniz.
Genelde okuduğum kitapların çevirmenleri ile ilgili bilgi edinmeyi ve hatta çevirilerini beğendiysem çevirdikleri başka kitaplar varsa onları da alıp okumayı severim.
Bu sefer biraz kendime kızdım. Neden diyecek olursanız; Kral Übü'yü Türkçe'ye çeviren iki ismi okuduğumda tanımadığım iki isim olarak düşünüp internetten haklarında bilgi alayım derken meğerse Şehsuvar Aktaş'ın senelerden televizyon ekranlarından severek takip ettiğim bir tiyatrocu olduğu gerçeğiyle yüzleştim. Bir sanatçıyı ismi ile bilmemek utancını yaşadım. Gerçi isim hafızam hiçbir zaman güçlü olmadı ama yine de bir uzaktan kulağıma çalınmıştı hissi de yaşamadım...
Kitabın çevirmenleri basılan metinden uyarlanan 'Alem Buysa Kral Übü' oyununu Tiyatrotem olarak 2004 yılında sahneye koymuşlar.
KRAL ÜBÜ
Yazarı: Alfred
JARRY
Orijinal
Adı: Ubu Roi
Türü: Öykü
Yayın
Hakları: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları
www.mitosboyut.com.tr
- 1.
Basım: Mart 2004 2. Basım: Mart
2014
Çeviri: Şehsuvar
Aktaş - Ayşe Selen
- 63 sayfa
Kitaptan Alıntılar;
* Alfred Jarry,
'Patafizik' sözcüğünün de mucididir. 'Patafizik' bir anlamda gerçeğin yapı
bozumuna uğratılıp, absürdün alanında yeniden kurulmasını kuramlaştırmayı
amaçlayan 'düşsel çözümlerin bilimidir.'
-Patafizik
ile ilgili Vikipedi'den: Patafizik genelle
değil özelle ilgilenir.
İstisnalar
Bilimi olarak da isimlendirilir. Metafizik ötesindeki alemi çalışma alanı
olarak seçen psödofelsefedir. Modern bilimin kuram ve yöntemlerinin hicvidir ve
çoğunlukla anlamsız ve deneysel bir dil kullanır. Terim ve kavram olarak Alfred
Jarry tarafından üretilmiştir.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Patafizik
* Alem Buysa Kral
Übü - Tiyatrotem İstanbul Fransız Kültür Merkezi'nin katkılarıyla bu metinden
hareketle Alem Buysa Kral Übü adlı oyunu Nisan 2004'te sahneledi.
* Söz konusu ilk
basımın ancak 10 yıl içersinde tükenmiş olması, ikinci basımın ise Mart 2014
tarihine denk gelmesi, orantısız güç, yolsuzluk, nüfuz ticateri, iktidar
sapması, otokrasi gibi kavramların gündelik hayatımızda sıradanlaşmasına yol
açan güncel olaylar göz önünde bulundurulduğunda ister istemez tuhaf bir
tesadüf olarak görünüyor. Üzerinde yaşadığımız dünyaya ve güncel tiyatro
ortamına baktığımızda geriye, 1896'dan beri güncelliğini kaybetmeyen bu metnin
bir gün eskimiş olmasını umut etmek kalıyor.
* Übü'nün
zalimliği ve kabalığı, olağanüstü boyutlarda abartılarak verilmiştir. Bu,
Jarry'nin insanlara ve yaşama karşı beslediği iğrenme, aşağılama duygularının
bir sonucu olarak oluşan soğuk, alaycı tutumunun bir göstergesidir. Jarry
dünyayı olduğu gibi kabul edememiş, kendini ona uyduramamıştır. Nefret ettiği
yaşamla uzlaşmaya yanaşmamıştır. Kendini, yarattığı Übü tipiyle özdeşleştirmeye
başlaması, bu tavrının bir tür dışavurumudur. Jarry, konuşması, davranışları,
hatta fiziksel görünüşüyle çizgi dışı bir kişiliğe dönüşmüştür. Çevresi ile
ilişkilerini yavaş yavaş koparması, yaşamın onu giderek yok etmesine yol açmış,
yoksulluk ve aşırı içki ölümünü hızlandırmıştır.
* Kral Übü metni
çevrilirken Jarry'nin oyun diline uygun düşebilecek Türkçe karşılıklar bulmak
için çaba ve özen gösterilmiştir ('finans kılıcı', 'yeşil mumumu diktiğimine',
'onu yırtar', 'gödeleğimin ucu', 'cebime tikerim', vb.). 'Übü Baba'nın
'yadırgatıcı belagatini' çevirme uğraşına girişirken Sabahattin Eyüboğlu, Azra
Erhat ve Vedat Günyol'un Rabelas'den çevirdikleri Gargantua metninin bize yol gösterici olduğunu da belirtmek
gerekiyor.
* Hassıçtıır!
* ... şişgöt...
^-^ KEDİLER ^-^
* ... kötü kalpli
yağlı bir kara kedi olmaktansa sıska, delikanlı bir sıçan gibi sefil olmayı
yeğlerim.
-
Yazım-Basım Hataları -
* Sf/ 8
... ters çözümlü durumlar üstüna...
* Flu basım
sayfalar:
Sf/ 49 - 53 - 56 - 57 - 60
Haziran 2016
Yazar Hakkında Bilgi= Alfred Jarry (1873 Laval- 1907 Paris) Fransız oyun
yazarı, romancı, şair, avangard, gerçek üstücü ve saçma tiyatrosunun
kurucusudur.
Daha 15
yaşındayken, örnek olarak öğretmenlerinden birini alarak yazdığı Ubu Roi (1888,Kral Übü ya da Übü)
adlı oyunu, önce kukla oyunu olarak Les Polonais adı altında oynanmış; daha
sonra 1896'
da Lugnê-Poe tarafından sahnelenmiş, sahne tasarımı ise P. Bonnard ile
Toulouse-Lautrec tarafından gerçekleştirilmiştir.
Jarry,"insanlığın
başına geçmiş olan burjuvazinin evrensel budalalığını, açgözlülüğünü,
utanmazlığını ve canavarlığını" taşlayan kanlı canlı dev bir kukla
boyutuyla Rabelais'in Gargantua'sına benzeyen(ağzını her
açtığında söze "merde-bok" diye başlayan) Übü oyunlarıyla, grotesk
tiyatro ile kara gülmece oyunlarının "babası" olarak avangard tiyatro
üstüne geniş etkiler bırakmış; Dadacılık ile Artaud'un
'vahşet tiyatrosu' nu etkilemiş; "istisna yasaları"nı inceleyen ve
evreni buna göre açıklayan "olanaksız çözümler bilimi" olarak
adlandırdığı "patafizik kuramı"yla saçma tiyatrosu üstünde derin
etkiler bırakmıştır.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Alfred_Jarry
ARKA KAPAK –
Gerçeküstü ve absürd
tiyatronun öncüsü, grotesk ve kara güldürü oyunların 'babası' sayılan Alfred
Jarry, yaratmış olduğu Übü karakteri ile, 'insanlığın başına geçmiş olan
burjuvazinin evrensel budalalığını, akıl almaz açgözlülüğünü, korkunç
zorbalığını ve canavarlığını' olağanüstü bir başarıyla yansıtmış ve avangard
tiyatro üzerinde derin etkiler yaratmıştır. Kukla tiyatrosu için yazılmış olan
Kral Übü, açık biçime ve doğaçlamaya yatkın yapısı nedeniyle, daha sonra
kolaylıkla sahneye aktarılmıştır.
Defterimden...
Keyifli okumalarınız olsun...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder