YÜZLEŞMELER
BİR UYUMSUZUN NOTLARI
(1995-1999)
Yazarı: Tomris
UYAR
Türü: Deneme-Anı
Yayın
Hakları: Can Yayınları
- 2000
- 168 sayfa
Kitaptan Alıntılar;
* Ya birdenbire
bir kitabım en çok satanlar listesine girse tepkim ne olurdu? Önce sevinirdim
tabii, ama sevincim kısa sürerdi. Kitapların az basıldığı ve az okunduğu bu
ülkede bu olayı kendi başarımdan çok, başka ögelere bağlama yoluna giderdim.
... Tanpınar'ın ya da Sait Faik'in pek okunmadığı bir ülkede ne gibi bir numara
çevirip kendimi okutmuştum acaba?
* Bir sanat
yapıtının özel estetiği, sunuluş biçimindeki estetikle bütünleşmiyorsa
yeterince iletilebilir mi?
Diyelim ne kadar özenle yazılmış olursa olsun dizgi
yanlışlarıyla dolu, kapağı ve kağıdı kötü bir kitap, çapsız sesler ya da
sazlarla yorumlanmış ölümsüz bir beste, bir galeride çiğ ışık altında
sergilenen pastel renkte ve dokuda bir tablo, çevresindeki derme çatma
yapılarla boğulmuş bir mimari yapıt kime seslenebilir ki?
* Peter
Greenaway'in beni en çok etkileyen 'Mimarın Göbeği' adlı filmi...
* ... suçu
kesinleşmiş bir tecavüzcü, milyonları dolandırmış bir tefeci, yaşamlarını
kararttığı kişilerin görüşleri alınmaksızın devlet affından yararlanabiliyor;
genel af, devletin hangi hakla bireylerin kişisel aflarında söz sahibi olduğu
sorusunun en kaypak yanıtı...
* Her yalanın
kendince bir üslubu var anlaşılan: kıtır, atılıyor; mantar, kesiliyor; maval,
okunuyor; palavra, sıkılıyor sözgelimi.
* Belki de
uydurma ya da kurmaca yeteneğimi bir tek insanı kandırmaya harcamaktansa birçok
insanı inandırmaya yönelik bir meslekte değerlendirmemde bu sezginin payı
büyüktür. Yazarlık, uydurma yeteneği için biçilmiş kaftan.
* J. L. Borges,
Hain ve Kahraman İzleği adlı öyküsünde 'hain' ile 'kahraman' kavramlarının
çağlara göre nasıl değiştiğini, gerçek yaşamdan ve edebiyattan örnekler vererek
tutkun olduğunu döngü formu içinde inceler. Farklı tarihlerde, farklı
mekanlarda geçen, birbiriyle bağlantılı görünmeyen olayların 'kahraman'ları
zamanla düpedüz 'hain', hainleriyse kahraman sayılabilirler.
* ... 'aşık
olunabilecek bir erkeğin özellikleri' oyunu...
... Madde 11- Haftada en az bir kitap okusun. Mürşit
Balabanlılar: Red Kit ile Asteriks'ten haberli olsun. Turgut Uyar: Pardayanlar
ile Arsen Lüpen'den de. Ferit Edgü: Şu altı yazardan birini iyice okumuş olsun
-Kafka, Shakespeare, Balzac, Sait Faik, Sartre ve F. S. Fitzgerald ya da
Hemingway ama İhtiyar Adam ve Deniz sayılmaz. Edip Cansever: Şiir de okusun.
* (Mustafa
Gürsel) ... bir barda bana 'hüzüntülü' olduğunu söylemişti. Yani hüzün kadar
koyu bir duygu değilmiş de üzüntü kadar hafif de değilmiş. Birazdan belki
geçermiş.
* Satırbaşı'nın
yazarı Nurdan Beşergil üstünde durulması gereken bir öykücü bence.
* Doctorov'un
Ragtime'ını okuyalı nice zaman geçmişti, aklımda kaldığı kadarıyla beni çok
etkileyen, müthiş bir kitaptı.
* Groundhog Day'de
(Bugün Aslında Dündü) her gün aynı saatte aynı güne uyanan adam sahnesi...
* ... filozof
Lucretius:
'Birazcık bile olsun kısaltamayız ölümü
Yaşamı uzatarak.
Değişmez kalır ölümden sonraki süre.
Kaç kuşak katarsan kat ambarına yaşayarak
Aynı sonsuz ölüm beklemektedir seni.
Varolmama süresi eşittir herkesin;
Ha dün ölmüşsün ha şafakta
Ha aylar, yıllar önce kapamışsın gözlerini! (Evrenin Yapısı)
* (Turgut
Uyar'ın) Bu arada kendisini anma önerisini baştan benimseyip sonra yan çizen
Cumhuriyet ve Radikal gazetelerinin tutumlarını ne kadar yadırgadığımı
belirtmem gereksiz.
^-^ KEDİLER ^-^
* ... ortalıktan
yok olan bir kedi...
* ... bir
mırıltının eksikliğini duyduğunuzda...
* Cahide evde
kaldı, ben senin kedin olayım şimdi. Cahide olayım.
İki üç günlük tatilde bile kedimi özlediğimi nereden
kestiriyor?
- Cahide uyurken nasıl mırıldıyor?...
* Pijamasının
kıçını çekiştirmek, kuyruğunu çekmek oluyor kedinin. Kedi, size dönüp hiç
aksatmadan miyavlıyor.
* - Miyav.
* Kedilerin,
insanların verdikleri kararlara uydukları nerede görülmüş? Cahide, dün taşınma
telaşından uzak kalması için oğlum Turgut'la eşi Şima'nın evine götürülmüştü.
* Kedilerin
akıllarından neler geçtiğini bilemeyiz ama bildiğim tek şey, Cahide iki gün
sonra kayboldu. Sokak kapısı açıldığında yatağın altına kaçacak kadar ürkekken
kendini sokaklara atması ne anlama geliyordu?
Neyse ki nice koşuşturmadan sonra Şima tarafından bulundu,
köşesine kıvrıldı, kuru mama tıkırdatıp hırıldayarak bizim (özellikle benim)
için ne kadar vazgeçilmez olduğunu kavramanın tadını çıkardı.
* Cahide ise
benim uymadığım dinlenme uyarısına kılıkılına uydu.
* ... süt dökmüş
kediye dönmelerini kastetmiyorum...
- Yazım-Basım Hataları-
* Sf/ 21
... entellektüel...
* S/ 40
... formu içinde inceler
Nokta yok!
* Sf/ 68
Ama allahın Amerika'sında...
* Sf/ 78
... F.S.Fitzgerald
...
* Sf/ 93
Ama allahın
Ukraynalısının...
* Sf/ 138
Edgar Allen Poe
Nisan 2017
ARKA KAPAK –
Yazmaya öyküyle başlayan,
yazarlığını öyküyle sürdüren, günümüz Türk edebiyatının öykü ustalarından biri
olan Tomris Uyar, öykü oluşturmaya yeterli görmediği kimi birikimlerini
okurlarıyla paylaşmak adına yazıya dökmeyi, bu yazdıklarına da ‘gündökümü’
demeyi seçmişti yıllardır.Bir tür ‘günce’, zaman zaman da birer ‘deneme’
tadındaki bu notlarını yıllardır kitaplaştıran Tomris Uyar, bu dizinin son
çalışmasını Yüzleşmeler adıyla sunuyor okurlarına. Bir
Uyumsuzun Notları alt başlığıyla hazırladığı ve 1995 – 1999 yılları
arasında yaşadığımız olayların kendisinde bıraktığı izlerin ve etkilerin
aktarıldığı bu kitap, gündökümlerinin şimdilik sonuncusu. Gündökümü
(1975 – 80), Günlerin Tortusu (1980 – 84), Yazılı Günler (1985 – 88), Tanışma
Günleri /Anları (1989 – 95) adlı dört kitaba Yüzleşmeleri’n
de eklenmesiyle bir ‘uyumsuz’un, yani tanık olduğu olaylara ve gelişmelere ayak
uydurmak istemeyen bir aydının Türkiye’nin son yirmi beş yılına ilişkin
izlenimleri beş cilt olarak okurlara sunulmuş oluyor. Yayınlanış sırasına göre
okunduğunda, bu notların, Türkiye’nin ‘kendi yazdığı romanı’ olacağı görüşünde
yazar. 2000’e girerken, yaşadığımız yüzyılın son çeyreğine usta bir yazarın,
‘uyumsuz’ bir aydının bakış açısından bakmak isteyenler için bir olanak Tomris
Uyar’ın gündökümleri..