Bir Dakikalık Öyküler - İstvan Örkeny

* Macar edebiyatından keyifli bir okuma deneyimi 😊 Bazıları dakikadan da kısa sürede okunabilecek güzel ve sıra dışı öyküler... Özellikle birkaç tanesini çok beğendim 📚

* Kitap çantaya atıp herhangi bir yerde sıranızı beklerken ya da sohbet arasındaki kısacık molalarda bile göz gezdirebileceğiniz tarzda...

* Macar yazarlardan Magda Szabo'nun yeri bende bir başkadır. Hatta çok uzun zamandır baskısı olmayan İza'nın Şarkısı'nı Yky bastı, ilgilenenlere duyurulur 😄 Hatta hemen aldım okudum ancak hala blog paylaşımını hazırlayamadım:)

BİR DAKİKALIK ÖYKÜLER

Yazarı: İstvan ÖRKENY

Orijinal Adı: Egyperces Novellak

Türü: Öykü

Yayın Hakları: Sel Yayıncılık

www.selyayincilik.com

-   1. Baskı: Haziran 2004      2.Baskı: Kasım 2004    3. Baskı: Şubat 2017

Kapak Tasarımı: Gülay Tunç

Macarcadan Çeviren Sevgi Can Yağcı Aksel

-   111 sayfa

 Kitaptan Alıntılar;

        * İlk büyük başarısı Totek / Tot'lar absürd tiyatronun Macaristan'daki ilk örneğidir.

        * Bir Dakikalık Öyküler, Fransızca çokanlamlı Minimythes adıyla, 1969'da Paris'te Kara Mizah Büyük Ödülü'nü kazanmıştır.

        * Öykülerin başlıklarına lütfen dikkat edelim. Yazar kısa ve öz olmalarına özen göstermiş, gelişigüzel adlar seçmemiştir. Tramvaya bineceğimiz zaman önce numarasını okuruz değil mi? İşte öykülerden önce de aynı dikkatle başlıkları okumak gerekir. Ancak yalnızca başlıkların okunması elbette yeterli olmayacaktır. Önce başlık, sonra öykü. Önerilen tek okuma yöntemi budur.

         Dikkat! Anlayamadığınız öyküyü tekrar okuyun lütfen! Hala anlamıyorsanız sorun okurda değil öyküdedir. Okur aptal olmaz, olsa olsa öyküler kötüdür!..

        * İnatçı Baskı Hatası

         Düzeltme-

         Gazetemizde, geçtiğimiz salı günü yayımlanan bir haberde, İsveç Bilimler Akademisi tarafından, fahri doktora unvanı veriken Macar bilimadamının adı yanlışlıkla 'Dr. Peter Pal Palpeter' olarak aktarılmıştır. Üstelik yalnız haberde değil, haberin başlığında da 'Peter Pal Palpeter' adı yanlış kullanılmıştır.

         Değerli Macar bilimadamının adı 'Dr. Peter Pal Palpeter'dir.

        * Her birimizin bildiği başkadır bu hayatta ve kimse kimsenin boşluğunu dolduramaz.

        * Puli - Özel bir Macar çoban köpeği cinsi.

        * 'Bir de,' dedi, 'mezara elektrik hattı çekilecek.'

         Mühendis ve satıcı hep bir ağızdan, 'Elektrik mi?' diye hayretle sordu. 'Mezarda elektriğin işi ne?'

         'Bu da soru mu!' dedi müşteri sinirlenerek. 'Karanlıkta mı duracağız!'

        * Meslek Onuru

         Taş gibi adamım ben. Kendime hakim olmayı bilirim. Yılların deneyimi, yeteneğimin takdir edilmesi, bütün geleceğim risk altındaydı; yine de hiç belli etmedim.

         'Ben bir hayvan sanatçıyım,' dedim.

         'Ne yaparsın yani?' diye sordu müdür.

         'Kuş sesi çıkarırım.'

         'Üzgünüm, ama bunun modası çoktan geçti!' dedi eliyle işaret ederek.

         'Modası mı geçti? Nasıl olur? Bir kumrunun ötüşü; bir serçenin, bıldırcının, bülbülün şakıması; martının çığlığı, tarlakuşunun ezgileri?'

         'Banal,' dedi müdür dudak bükerek.

         Bu beni çok yaraladı ama hissettirmedim.

         'Peki o zaman,' dedim nazikçe. Arkamı döndüm, açık pencereden uçup gittim.

        * Uzaktan akrabamız, iyi eğitimli, centilmen, Başrahip Dr. Kniza, çakıl taşı olmam için ısrar etti. Aslında vaat ettiği sonsuzluk ve sessizlik düşüncesi beni çekmişti ancak annem tam tersini istiyordu. ... 'Git de yumurta ol evladım,' derdi annem. 'Yumurta için doğum ve ölüm birdir. Kırılgan bir kabuğun içinde akıp gider zaman. Bir yumurtadan her şey olabilir.'

        * Bir Su Birikintisinin Anıları-

         Tarih 22 Mart 1972'yi gösteriyordu. Bütün gün yağmur yağmıştı. Çok uygun bir yerde biriktim ben. Anımsadıkça gülerim. Budapeşte'de -Macaristan'ın başkenti- 13. Bölge, Drava Sokağı 7 numaralı evin önündeki kaldırım göçüğüydü adresim.

         İşte burada yaşadım. Çok kez ezildim. Üstüme basıp geçenler bununla yetinmez, bir de arkalarına dönüp söverlerdi. Buraya yazılmayacak çirkinlikte sözlerle... İki günlük su birikintiliğim süresince, başıma gelen bunca şeyi sabırla göğüsledim.

         Ayın yirmi dördünde güneş gökyüzünde parıldıyordu. Ne garip bir paradoks! Bu güzelim hava benim sonum demekti. Kuruyup gittim işte. Daha ne yazayım?

 ^-^ KEDİLER ^-^

        * Macskajatek (Kedi Oyunu, 1963) adlı novellası...

        * 'Sen ne arıyorsun benim tatlı, minik kedim?'

         Topu aldı -tek yapabildiği şey buydu- ve olanca hızla oradan ayrıldı.

         Çirkin, yaşlı ve pis kokulu bir sıçan -kedi sanılan oydu- birden acıyla irkildi. Hayatı boyunca hiç kimse bir kediyle konuştuğu gibi konuşmamıştı onunla.

         ... Bir kedi olarak doğmuş olsaydı eğer, her şey ne kadar farklı olurdu, diye düşündü o an.

                                                                  Temmuz 2017

Yazar Hakkında Bilgi=  Istvan Örkeny, 1912 yılında Budapeşte'de doğan Yahudi asıllı Macar dramaturg ve yazar.

         İlk öyküleri Keresztmetszet dergisinde yayımlandı. 1941'de basılan ilk kitabı Tengertanc (Deniz Dansı) nedeniyle politik odakların dikkatini üzerine çekti. 1942'de gönderildiği Rus cephesinden 1946'da dönebildi. Cephedeyken yazdığı Voronyezs (Voronej, 1947) adlı oyunda dünyayı saran savaş, işgal ve esaret atmosferini sert ve gerçekçi bir üslupla yansıttı. 1949'dan itibaren Gençlik Tiyatrosu'nun, 1951'den sonra Macar Halk Ordusu Tiyatrosu'nun dramaturgluğunu üstlendi. 1956 ayaklanması sırasındaki siyasal tutumu nedeniyle metin yayımlaması beş yıllığına yasaklandı.

         Yayın yasağından sonra çıkan ilk kitabı Jeruzsalem hercegnöje (Kudüs Prensesi) sansasyon yarattı. Bu dönemden sonra ürettiği metinlerde radikal bir üslup değişikliği kendini gösterdi. Ayrıntılı epik tasvirler ve psikolojik gerçekçilik yerine yoğun, groteks ve minimal bir tarza yöneldi. Macskajatek (Kedi Oyunu, 1963) adlı novellası, Totek (Tot'lar, 1967) adlı absürd oyunu ve Bir Dakikalık Öyküler'i (1968) yazarın son dönemde ürettiği en bilindik eserleridir.

         Bu süreçte Macaristan'ın en sevilen yazarlarından biri haline gelen İstvan Örkeny, 1979 yılında, doğduğu şehirde hayatını kaybetti.

 ARKA KAPAK –

Çağdaş Macar edebiyatının önemli isimlerinden İstvan Örkeny tarafından ustalıkla kaleme alınmış birer kara mizah örneği olan Bir Dakikalık Öyküler, kısa olmakla birlikte çok değerlidir. Öncelikle okura zaman kazandırdıkları için. Öyküler oturarak ya da ayakta; rüzgarda, yağmurda, karda, balık istifi bir otobüste, hatta birçoğu yolda yürürken bile okunabilir. 

Önerilen okuma biçimi: önce başlık, sonra öykü. Anlaşılmayan öykü tekrar okunacak, yine anlaşılamıyorsa sorun okurda değil öyküdedir.

Okur aptal olamaz, olsa olsa öyküler kötüdür.

Kitaptan...

Defterimden...

Keyifli okumalarınız olsun.