3 Ağustos 2016 Çarşamba

Kral Übü - Alfred Jarry

Nevi şahsına münhasır bir tip 'Kral Übü'.
Benim gibi Kral Übü ile tanışmakta bunca geç kaldıysanız daha fazla vakit kaybetmeyin derim:)


Kral Übü'yle dolayısıyla Alfred Jarry ile tanışmama vesile Nazlı Eray'dır. 'Elyazması Rüyalar' kitabında oldukça fazla bahsi geçince çok meraklanıp hemen edinip okumak istemiştim. Elyazması Rüyalar kitabı paylaşımıma buradan ulaşabilirsiniz.


Kitabı Eganba alışverişimde aldım. Buradan bakabilirsiniz.
Alışverişimin videolu anlatımını da Youtube kanalımdan: şuradan izleyebilirsiniz.


Genelde okuduğum kitapların çevirmenleri ile ilgili bilgi edinmeyi ve hatta çevirilerini beğendiysem çevirdikleri başka kitaplar varsa onları da alıp okumayı severim. 
Bu sefer biraz kendime kızdım. Neden diyecek olursanız; Kral Übü'yü Türkçe'ye çeviren iki ismi okuduğumda tanımadığım iki isim olarak düşünüp internetten haklarında bilgi alayım derken meğerse Şehsuvar Aktaş'ın senelerden televizyon ekranlarından severek takip ettiğim bir tiyatrocu olduğu gerçeğiyle yüzleştim. Bir sanatçıyı ismi ile bilmemek utancını yaşadım. Gerçi isim hafızam hiçbir zaman güçlü olmadı ama yine de bir uzaktan kulağıma çalınmıştı hissi de yaşamadım...

Kitabın çevirmenleri basılan metinden uyarlanan 'Alem Buysa Kral Übü' oyununu Tiyatrotem olarak 2004 yılında sahneye koymuşlar.


KRAL ÜBÜ
Yazarı: Alfred JARRY
Orijinal Adı: Ubu Roi
Türü: Öykü
Yayın Hakları: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları
www.mitosboyut.com.tr
-   1. Basım: Mart 2004         2. Basım: Mart 2014
Çeviri: Şehsuvar Aktaş - Ayşe Selen

-   63 sayfa


Kitaptan Alıntılar;

        * Alfred Jarry, 'Patafizik' sözcüğünün de mucididir. 'Patafizik' bir anlamda gerçeğin yapı bozumuna uğratılıp, absürdün alanında yeniden kurulmasını kuramlaştırmayı amaçlayan 'düşsel çözümlerin bilimidir.'
-Patafizik ile ilgili Vikipedi'den: Patafizik genelle değil özelle ilgilenir.
İstisnalar Bilimi olarak da isimlendirilir. Metafizik ötesindeki alemi çalışma alanı olarak seçen psödofelsefedir. Modern bilimin kuram ve yöntemlerinin hicvidir ve çoğunlukla anlamsız ve deneysel bir dil kullanır. Terim ve kavram olarak Alfred Jarry tarafından üretilmiştir.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Patafizik

        * Alem Buysa Kral Übü - Tiyatrotem İstanbul Fransız Kültür Merkezi'nin katkılarıyla bu metinden hareketle Alem Buysa Kral Übü adlı oyunu Nisan 2004'te sahneledi.

        * Söz konusu ilk basımın ancak 10 yıl içersinde tükenmiş olması, ikinci basımın ise Mart 2014 tarihine denk gelmesi, orantısız güç, yolsuzluk, nüfuz ticateri, iktidar sapması, otokrasi gibi kavramların gündelik hayatımızda sıradanlaşmasına yol açan güncel olaylar göz önünde bulundurulduğunda ister istemez tuhaf bir tesadüf olarak görünüyor. Üzerinde yaşadığımız dünyaya ve güncel tiyatro ortamına baktığımızda geriye, 1896'dan beri güncelliğini kaybetmeyen bu metnin bir gün eskimiş olmasını umut etmek kalıyor.

        * Übü'nün zalimliği ve kabalığı, olağanüstü boyutlarda abartılarak verilmiştir. Bu, Jarry'nin insanlara ve yaşama karşı beslediği iğrenme, aşağılama duygularının bir sonucu olarak oluşan soğuk, alaycı tutumunun bir göstergesidir. Jarry dünyayı olduğu gibi kabul edememiş, kendini ona uyduramamıştır. Nefret ettiği yaşamla uzlaşmaya yanaşmamıştır. Kendini, yarattığı Übü tipiyle özdeşleştirmeye başlaması, bu tavrının bir tür dışavurumudur. Jarry, konuşması, davranışları, hatta fiziksel görünüşüyle çizgi dışı bir kişiliğe dönüşmüştür. Çevresi ile ilişkilerini yavaş yavaş koparması, yaşamın onu giderek yok etmesine yol açmış, yoksulluk ve aşırı içki ölümünü hızlandırmıştır.

        * Kral Übü metni çevrilirken Jarry'nin oyun diline uygun düşebilecek Türkçe karşılıklar bulmak için çaba ve özen gösterilmiştir ('finans kılıcı', 'yeşil mumumu diktiğimine', 'onu yırtar', 'gödeleğimin ucu', 'cebime tikerim', vb.). 'Übü Baba'nın 'yadırgatıcı belagatini' çevirme uğraşına girişirken Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat ve Vedat Günyol'un Rabelas'den çevirdikleri Gargantua metninin bize yol gösterici olduğunu da belirtmek gerekiyor.

        * Hassıçtıır!

        * ... şişgöt...


^-^ KEDİLER ^-^

        * ... kötü kalpli yağlı bir kara kedi olmaktansa sıska, delikanlı bir sıçan gibi sefil olmayı yeğlerim.


 - Yazım-Basım Hataları -

        * Sf/ 8
         ... ters çözümlü durumlar üstüna...

        * Flu basım sayfalar:
         Sf/ 49 - 53 - 56 - 57 - 60

                                                        Haziran 2016


Yazar Hakkında Bilgi=  Alfred Jarry (1873 Laval- 1907 Paris) Fransız oyun yazarı, romancı, şair, avangard, gerçek üstücü ve saçma tiyatrosunun kurucusudur.
Daha 15 yaşındayken, örnek olarak öğretmenlerinden birini alarak yazdığı Ubu Roi (1888,Kral Übü ya da Übü) adlı oyunu, önce kukla oyunu olarak Les Polonais adı altında oynanmış; daha sonra 1896' da Lugnê-Poe tarafından sahnelenmiş, sahne tasarımı ise P. Bonnard ile Toulouse-Lautrec tarafından gerçekleştirilmiştir.
Jarry,"insanlığın başına geçmiş olan burjuvazinin evrensel budalalığını, açgözlülüğünü, utanmazlığını ve canavarlığını" taşlayan kanlı canlı dev bir kukla boyutuyla Rabelais'in Gargantua'sına benzeyen(ağzını her açtığında söze "merde-bok" diye başlayan) Übü oyunlarıyla, grotesk tiyatro ile kara gülmece oyunlarının "babası" olarak avangard tiyatro üstüne geniş etkiler bırakmış; Dadacılık ile Artaud'un 'vahşet tiyatrosu' nu etkilemiş; "istisna yasaları"nı inceleyen ve evreni buna göre açıklayan "olanaksız çözümler bilimi" olarak adlandırdığı "patafizik kuramı"yla saçma tiyatrosu üstünde derin etkiler bırakmıştır.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Alfred_Jarry


ARKA KAPAK –

Gerçeküstü ve absürd tiyatronun öncüsü, grotesk ve kara güldürü oyunların 'babası' sayılan Alfred Jarry, yaratmış olduğu Übü karakteri ile, 'insanlığın başına geçmiş olan burjuvazinin evrensel budalalığını, akıl almaz açgözlülüğünü, korkunç zorbalığını ve canavarlığını' olağanüstü bir başarıyla yansıtmış ve avangard tiyatro üzerinde derin etkiler yaratmıştır. Kukla tiyatrosu için yazılmış olan Kral Übü, açık biçime ve doğaçlamaya yatkın yapısı nedeniyle, daha sonra kolaylıkla sahneye aktarılmıştır.


Defterimden...


Keyifli okumalarınız olsun...

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder